Acil Durumlar Hakkında Yönetmelik kapsamında İşletmelerde olası acil durumlarla mücadele için koruma, arama kurtarma ve tahliye, yangınla mücadele ve ilk yardım konularında yeterli donanıma sahip, eğitimli ve yeterli sayıda çalışan görevlendirilmesi zorunluluğu belirtilmiştir.
Belirtilen niteliklere sahip çalışanların hazır olarak bulundurulması, acil durumlarda işletmelerin sürdürülebilirliğinin sağlanması, işletmeye gelebilecek zararların önlenmesi veya azaltılması, çalışanların maruz kalacağı tehlikelerin önlenmesi, kaza geçiren personellerin kurtarılması gibi birçok konuda hazır olunmasını ve hızlı bir şekilde aksiyon alınmasını sağlayacaktır.
Acil durum ekiplerinin oluşturulması hayati bir öneme sahip olduğu gibi doğru ekip üyelerinin seçimi de hayati öneme sahiptir. Bu yazımızda acil durum ekip üyelerinin seçiminde dikkat edilmesi gereken hususların neler olduğuna değineceğiz.
Gönüllülük esas olmalıdır.
Yukarıda Acil Durumlar Hakkında Yönetmelik kapsamında koruma, arama kurtarma ve tahliye, yangınla mücadele ve ilk yardım konularında personel görevlendirilmesi zorunluluğundan bahsetmiştik. Genellikle işletmelerde acil durum ekipleri görevlendirme yolu ile belirlenmektedir. Acil durum ekip üyelerinin görevlendirme ile belirlenmesinden önce gönüllü olup olmadıkları değerlendirilmelidir. Neden acil durumlar için gönüllülüğün öncelikli olması gerektiğini anlamak için gönüllülüğün tanımına bakmak gerekiyor.
Gönüllülük, bir bireyin tamamıyla kendi isteği doğrultusunda, dayanışma ve yardımlaşma amacıyla bireysel çıkarlarını gözetmeksizin hiçbir maddi beklentisi olmadan sadece topluma faydalı olmak arzusuyla fiziksel gücünü, zamanını, bilgi birikimini, yeteneğini ve deneyimini kullanarak afet ve acil durum öncesinde, sırasında ve sonrasında toplum hizmeti çalışmalarına katkı sağlayan kişilerdir. İşletmelerde gönüllü olacak acil durum ekip üyelerinin gönüllü tanımında bulunan hususları işletmeler içinde yerine getireceği konusunda herhangi bir şüphemiz olmayacaktır. Görevlendirme ile belirlenen acil durum ekiplerinde personellerin rızası olmayabilir, işletmeyi sevmiyor olabilir, acil durum ekiplerindeki arkadaşlarını sevmiyor olabilir, yapılan görevlendirmeyi iş yükü olarak görebilir ve daha birçok olumsuz durum ve görüş ortaya çıkabilir. Bu tür olumsuz düşünce ve durumlar içerisinde olan kişilerin acil durum ekip üyesi olması, işletmelerin acil durumlara hazırlıklı olamamasına ve harcanan birçok emeğin boşa harcanmış olmasına neden olabilir. Acil durumlara hazır bir işletme olmak için acil durum ekip üyesi seçiminde gönüllülük esas olmalıdır. Ayrıca gönüllü olan kişilerin öğrenme, beceri kazanma, görev ve sorumlulukları benimseme süreçleri görevlendirme yapılan kişilere göre daha hızlı olacaktır. Acil durum ekip üyesi olarak seçilecek kişilerin insani değerlerinin yüksek olması gerekmektedir. Din, dil, ırk, cins, sosyal statü gibi ayrımlar yapmamalıdır. Gönüllü olan kişilerde insani değerler oldukça yüksektir. Belirtiğimiz hususlar dikkate alındığında acil durum ekip üyelerinin seçiminde gönüllü kişilerin seçilmesi işletme için daha uygun olacaktır. Gönüllülüğün olmadığı durumlarda görevlendirme tercih edilmelidir.
İş deneyimi olmalıdır.
Acil durumlarda görevlendirilecek kişilerin iş deneyimlerinin olması gerekmektedir. Örneğin kapalı alanlarda kurtarma konusunda görevlendirilen kişilerin kapalı alanda çalışma veya yüksekten kurtarma yapacak kişilerin yüksekte çalışma konularında deneyimlerinin ( tecrübelerinin ) olması gerekmektedir. İş deneyimi olan personellerin seçimi, işletmenin ve acil durum ekiplerinin olası acil durumlara müdahaleye hazır olabilmeleri için gerekli olan eğitim maliyetleri ve zaman kayıpları gibi olumsuzlukları ortadan kaldıracaktır. Ayrıca vermiş olduğumuz örnekler üzerinden kişilerin kapalı alanda çalışma veya yüksekten kurtarma konularındaki deneyimleri sayesinde olası acil durumlara müdahale süreleri iş deneyimleri sayesinde kısalacaktır. Ofis çalışanı olan birinin kapalı alanda kurtarma veya yüksekten kurtarma konusunda görevlendirilmesi durumunda bu konularda sahip olması gereken bilgi ve becerilerin kazandırılabilmesi için maliyetlerin artacağını ve uzun zaman gerekeceğini rahatlıkla görebiliriz. Acil durum ekip üyesi seçiminde iş deneyiminin göz önünde bulundurulması maliyetleri azaltacak ve personelin acil durumlara daha kısa sürede hazır olmasını sağlayacaktır.
Eğitimli olmalıdır.
Acil durumlarda görevlendirilecek kişilerin iş deneyimlerinin yanında yaptıkları işlere ait eğitimleri olmalıdır. Eğitimli personellerin seçimi acil durumlara hazır olmak için maliyetleri ve harcanacak süreyi azaltacaktır. Ayrıca acil durum ekiplerinde görev alacak kişilerin karşılaşabilecekleri tehlikeleri ve gerekli güvenlik tedbirlerinin ne olduğunu bilmelerini sağlayacaktır. Örneğin yüksekten kurtarma yapacak bir personel önceden sahip olduğu yüksekte çalışma eğitimi sayesinde kurtarma yapılacak alanda alması gereken düşmeyi önleyici ve durdurucu sistemlerin nasıl oluşturulacağını bilerek kendi güvenliğini hızlı bir şekilde alacaktır. Acil durum ekip üyeleri okuryazar olmalıdır. Acil durum ekip üyeleri sadece acil durumlara müdahale edecek kişiler olarak düşünülmemelidir. Acil durum ekipleri acil durumlar öncesi veya sonrası risklerin belirlenmesine, ortadan kaldırılmasına veya azaltılmasına destek verecek kişiler olarak düşünülmelidir. Bu durumda acil durum ekip üyelerinin okuryazar olması önemli bir husustur.
İşletmeyi iyi tanımalıdır.
Acil durum ekip üyeleri işletmenin her bir bölümünü çok iyi bir şekilde bilmelidir. Örneğin birden fazla bölümden oluşan bir endüstriyel tesiste ofis çalışanı olan bir acil durum ekip üyesine tesisin uzak bir köşesinde, hiç gitmediği bir bölümde meydana gelen askıda kalma vakasına müdahale etmek için görevlendirdiğimizi düşünelim. Personel daha önce hiç ofis dışındaki bölümlerde bulunmadığı ve askıda kalan personele erişim yollarını bilmediği için olaya müdahale edemeyecek yada olaya müdahale süresi çok uzun olacaktır. Hizmet verdiğimiz firmaların birçoğunda acil durum ekip üyesi olarak belirlenen personellerin vermiş olduğumuz ofis çalışanı örneğindeki gibi işletmeyi tanımadıklarını görmekteyiz. Acil durumlara hızlı ve etkin bir şekilde müdahale edilebilmesi için ekip üyelerinin işletmeyi iyi tanıyıp tanımadıkları değerlendirilmelidir.
Fiziksel olarak yeterli olmalı ve herhangi bir sağlık problemi olmamalıdır.
Acil durumlar genellikle fiziksel uygunluk, fiziksel güç ve hız gerektiren durumlar olmaktadır. Örneğin kapalı alanda yapılacak bir kurtarma operasyonunda kapalı alana girecek kişinin boy ve kilo olarak erişim yapılacak bölüme sığmaması yapılacak kurtarma operasyonun gerçekleştirilememesine veya personelin giriş bölümünde sıkışmasına neden olabilir. Acil durum taşıma tekniklerinin uygulanması gereken bir yangın durumunda personelin güçlü olmaması nedeniyle itfaiyeci usulü taşıma yapamaması sonucu kazalı yangın alanından zamanında uzaklaştırılamayabilir. Kule vinçte kalp krizi geçiren operatöre ilk yardım yapacak kişinin kule vinçe hızlı bir şekilde çıkarken nefessiz kalması sonucu kalp krizi geçiren operatöre zamanında müdahale edememesi sonucu personele hayatını kaybedebilir. Vermiş olduğumuz örnekler eğitimlerimiz ve tatbikatlarımız sırasında sık sık karşılaştığımız durumlardır. Acil durum ekip üyesi olarak belirlenecek kişilerin fiziksel yeterliliğinin olması hayati öneme sahiptir.
Fiziksel yeterliliğin yanında önemli bir diğer kriter ise ekip üyelerinin sağlık problemlerinin olmamasıdır. Acil durum ekiplerinde görevlendirilecek kişilerin bilinç kaybına neden olabilecek hastalıkları (Hiper tansiyon, şeker, sara, kalp yetmezliği, … ) olmamalıdır. Bu gibi hastalıkların acil durumlara müdahale sırasında ortaya çıkması hem personelin güvenliğini hem de kurtarma çalışmalarının güvenliğini tehlikeye atacaktır.
Psikolojik olarak yeterli olmalıdır.
Acil durumlarda insanların psikolojik olarak dayanamayacağı durumlar olması kaçınılmazdır. Acil durumlarda müdahale edecek ekipler acı, gözyaşı, kan, kopmuş uzuv, ölüm vb. birçok durum ile karşılaşabilir. Örneğin kan görmeye dayanamayan bir acil durum ekip üyesinin açık kırığa müdahale etmeye çalıştığını hayal edelim. Ekip üyesini kan tutacağından çoğu durumda ilkyardımı yapamayacak veya yapmaya çalıştığı müdahalede yanlışlar yaparak kazalının durumunu kötüleştirecektir yada ekip olarak yapılacak bir kurtarma operasyonunda donup kalarak kurtarma çalışmalarının aksamasına neden olacaktır. Acil durum ekip üyesi olarak seçilecek kişilerin psikolojik olarak güçlü olması acil durumlara etkin ve doğru bir müdahale için göz ardı edilmemesi gereken bir konudur. Ayrıca psikolojik olarak güçlü olan personeller acil durumlarda baskı altında çalışma ve karar verme durumlarında daha başarılı olacaklardır.
Hobileri olan personeller tercih edilmelidir.
Özel hayatlarında dağcılık, off road, yüzme vb. sporları yapan veya arama kurtarma gönüllüsü olan personeller acil durum ekip üyesi olarak seçilmelidir. Örneğin dağcılık faaliyetlerinde bulunan bir kişi yüksekten kurtarma çalışmalarında veya off road yapan bir kişi araç kazaları kurtarma çalışmalarında daha etkili olacaktır. Ayrıca bu tür hobileri olan kişilerin seçimi ile eğitim maliyetleri ve acil duruma hazırlık için harcanacak süreler azaltılacak ve acil durumlara daha kısa sürelerde hazır duruma gelinecektir.
Fobileri olmamalıdır. (Yükseklik korkusu, kapalı alan korkusu, karanlık korkusu vb. )
Acil durum ekip üyesi olacak kişilerin fobileri olmamalıdır. Fobileri olan kişilerin korkuları nedeniyle yanlış kararlar vermesi veya yanlış uygulamalar yapması kaçınılmazdır. Örneğin yüksekten kurtarma yapacak bir personelin yükseklik korkusu varsa kurtarma operasyonu için oluşturulacak sistemleri doğru kuramayacak veya atması gereken bir düğümü yanlış atacaktır. Bu durum kurtarma operasyonunun güvenliğini olumsuz etkileyecektir. Acil durum ekiplerinin güvenli bir operasyon için fobilerinin olmaması oldukça önemlidir.
İş sağlığı ve güvenliği kurallarına uymalıdır.
Acil durum ekip üyeleri iş sağlığı ve güvenliği kurallarına uyan personellerden tercih edilmelidir. İş sağlığı ve güvenliği kurallarına uymayan bir personelin acil durumlarda kurtarıcının güvenliği prensibini ihmal ederek güvensiz davranışlar sergilemesi kaçınılmaz olacaktır. Bu durumda personel hem kendisini hem de kurtarma operasyonunu tehlikeye atacaktır. Bu tür durumlarla karşılaşmamak için iş sağlığı ve güvenliği kurallarına harfiyen uyan personeller acil durum ekip üyeleri olarak seçilmelidir.
Kişi ne zaman acil durum ekip üyesi olur?
Yukarıda belirtiğimiz özellikler acil durum ekip üyesi seçiminde dikkat edilmesi gereken özelliklerdir. Belirtilen özelliklere sahip olan kişilerin acil durum ekip üyesi olarak değerlendirmek doğru olmayacaktır. Bir kişinin acil durum ekip üyesi olabilmesi için görevlendirileceği konuda tüm yeterliliklere sahip olması gerekmektedir. Acil durumlarda kişilerin yeterli seviyeye gelebilmesi için görevlendirildiği konulardaki tüm tehlikeleri ve alınacak tedbirleri bilmesi bunun yanında tatbikatlar ile becerilerini geliştirmiş olması gerekmektedir. Kişinin acil durum ekip üyesi olabilmesi için işletmeler çalışanların eğitim ve tatbikatlardaki başarılarına göre karar verilmelidir. Maalesef ülkemizde acil durum ekiplerinin yeterliliği için yılda bir kere yapılan eğitim ve tatbikatlar yeterli olarak görülmektedir. Yapılan en fazla bir günlük eğitim ve yarım saatlik yapılan tatbikatların yeterliliğini siz değerleri okurlarımızın takdirine bırakıyoruz.
Yukarıda belirtiğimiz hususlar göz önünde bulundurulduğunda işletmelerin acil durumlara hazır olabilmesi için doğru özelliklere sahip kişilerin seçiminin çok önemli olduğunu görmekteyiz. Doğru kişilerin seçimi acil durumlara hazırlık süresince maliyetleri düşürecek, harcanacak süreyi azaltacak ve en kısa sürede acil durumlara hazır olunmasını sağlayacaktır. Acil durumlara hazırlıklı bir işletme olmak için eğitim ve tatbikatların sık olarak yapılması gerektiğini ayrıca hatırlatmak isteriz. Acil durumların her an oluşabileceği gerçeği göz önünde bulundurarak acil durumlara hazırlıklı olmak için gerekli çalışmalar derhal yapılmalıdır.
Kaynak:
Gönüllülük Tanımı : https://www.afad.gov.tr/tr/24268/AFAD-Gonulluluk-Projesi
Commenti