Mobil İskelelerde Yüksekte Çalışma

İskeleler yüksekte yapılacak olan işlerde güvenli çalışma alanı ve erişim ihtiyacını karşılayan iş ekipmanlarıdır. Kullanım amacına ve bileşenlerine göre birçok iskele çeşidi bulunmaktadır. Mobil ( Hareketli ) iskeleler diğer iskele sistemlerine göre hareket kabiliyeti olan, kurulum ve söküm işlerinin daha kolay olduğu iskele sistemleridir. Tüm iskele sistemlerinde olduğu gibi mobil iskelelerde kurulum, söküm ve kullanım sırasında dikkat edilmesi gereken hususlar bulunmaktadır.

Mobil iskeleler TS EN 1004 standardında olmalıdır. İskele satın alınırken veya var olan iskele kullanılırken standardının olduğundan emin olunmalıdır. Hiçbir şekilde standardı olmayan iskeleler kullanılmamalıdır.

Çalışılacak yüksekliğe uygun iskele temin edilmelidir. Mobil iskelelerde yapılan en sık hatalardan biri uygun yükseklikte iskelede çalışılmamasıdır. Yetersiz yüksekliği olan iskeleler, personellerin iskele üzerinde korkuluk seviyelerini geçecek eylemeler yapmalarına veya çalışma platformlarını kurulum planı dışındaki bölümlere konumlandırarak korkulukların işlevsiz kalmasını sağlayacak şekilde çalışmalarına neden olmaktadır. Belirtilen tehlikeli durumları ve davranışları ortadan kaldırmak için uygun yükseklikte iskele temin edilmesi şarttır. Çalışma alanında sürekli değişen çalışma yüksekliklerine karşı sürgülü tip yüksekliği ayarlanabilir mobil iskelelerin (teleskopik) tercih edilmesi daha doğru olacaktır.

TS EN 1004 gereği İç mekan kullanımlarında mobil iskele yüksekliği 12 m’yi ve dış mekan kullanımlarında 8 m’yi aşmamalıdır. İskelede çalışma süreçlerinde standarda belirtilen yüksekliklere kesinlikle riayet edilmelidir.

Yapılacak işe uygun yük ve yükseklik sınıfında iskele seçilmelidir. Mobil iskelelerde yük ve yükseklik sınıfları aşağıdaki tablolarda belirtilmiştir.

İskele kurulumu yapılmadan önce iskele elemanlarında hasar olup olmadığı ve tüm fonksiyon kabiliyetleri kontrol edilmelidir. Mobil iskele elemanları genellikle alüminyum malzemelerden imal edildiklerinden dolayı hasar alma ihtimalleri daha yüksektir. Yeni satın alınan bir iskelenin bile kontrollerinin yapılması gerekmektedir. Taşıma ve depolama sırasında iskele elemanları hasar görmüş olabilir.

İskele kurulumu ve sökümü üretici firma kurulum ve söküm planlarına uygun şekilde yapılmalıdır. İskele kurulum ve söküm planı olmadan kurulan iskelelerde iskele elemanlarının yanlış bölümlere takılması veya eksik kullanılması en sık karşılaştığımız uygunsuzluklardandır. Kurulum ve söküm işleri öncesi kurulum ve söküm planları temin edilmeli ve personellerin kurulum söküm planlarını anladıklarından emin olunmalıdır.

İskele kurulumu ve sökümü en az iki kişi ile yapılmalıdır. İskele kurulum ve sökümü yapacak personellerin üretici firma tarafından belirtilen kurulum, söküm ve çalışma hususlarının tümünü anlamış olması gerekmektedir. Mobil iskele kurulum ve sökümü yapacak personellerin yüksekte çalışma eğitimlerinin eksiksiz olması şarttır.

İskelede kurulum, söküm ve çalışma süreçlerinin tümünde zeminin sağlam olması ve eğimli olmaması esastır. Kurulum, söküm ve çalışma yapılacak zemin önceden kontrol edilmelidir.

Kurulum ve söküm işleri boyunca iskele tekerlekleri kilitlenmeli ve kurulumun ilk aşamasından itibaren iskele payandaları açılmalıdır.

Mobil iskelelerin kurulum ve söküm işleri için teleskopik korkuluklar veya montaj kancalarının olması kurulum ve söküm işlerinin güvenli bir şekilde yapılabilmesi için önemlidir. Belirtilen elemanlar toplu koruma yöntemleri çerçevesinde olduğundan iskele kurulum ve söküm işlerinde emniyet kemeri kullanımına ihtiyaç kalmamaktadır. Aşağıda paylaşmış olduğumuz videolarda mobil iskelelerin güvenli kurulum ve sökümlerine örnekler bulunmaktadır. İskele temini sırasında aşağıda belirtilen tip ve donanımlara sahip iskelelerin temin edilmesi güvenli kurulum ve söküm çalışmaları için daha uygun olacaktır.

Fakat ülkemizde üretilen mobil iskelelerin kurulum ve söküm işleri için belirtilen korkuluk sistemleri ve yardımcı ekipmanlar çoğu üretici firma tarafından maalesef üretilmemektedir. Yukarıda paylaşmış olduğumuz videolarda iskele kurulumu sırasında tüm bölümlerde platformlar kullanılmaktadır. Fakat ülkemizde iskele temini sırasında tüm bölümlere ait platformlar satın alma süreçlerinde alınmamakta veya üretici modellerinde tüm platformlar verilmemektedir. Bu durum iskele kurulumu ve sökümü sırasında yüksekten düşme olasılığını ciddi bir şekilde artırmaktadır. Mobil iskele kurulumu ve sökümü sırasında belirtiğimiz uygunsuzluklar nedeniyle yüksekten düşme tehlikesine karşı emniyet kemeri kullanımını şiddetle tavsiye ediyoruz. İskele temini sırasında tüm bölümler için platform temin edilmesi kurulum ve söküm süreçlerinin güvenli yapılabilmesi için daha uygun olacaktır. Teleskopik iskeleler tek platformlu olduklarından ekstra platform ihtiyacı bulunmamaktadır. Belirtiğimiz uygunsuz durumlar için herhangi bir yerli üreticiye ait video ve görsel paylaşılmayacaktır. İnternet'ten yapacağınız araştırmalarda belirtiğimiz hususlarda görsel ve videolar bulabilirsiniz.

Mobil iskele kurulum ve sökümü sırasında belirtiğimiz uygunsuzluklara ve yüksekten düşme tehlikesine karşı TS EN 361 ve TS EN 358 standartlarında emniyet kemeri kullanılmalıdır. Tüm iskele sistemlerinin kurulumu ve sökümü sırasında çift kollu geri sarımlı lanyardların kullanılması yüksekten düşme tehlikelerinin ( temiz düşüş mesafesine bağlı tehlikeler ) çoğunun minimize edilmesi için daha doğru olacaktır. Mobil iskele kurulum ve söküm işlerinde geri sarımlı çift kollu lanyard kullanmanızı özellikle tavsiye ediyoruz. Geri sarımlı çift kollu lanyardların ücretleri çok fazla olduğundan çoğu zaman iskele kurulum ve söküm işlerinde kullanılmamaktadır. Geri sarımlı lanyardlara alternatif olarak kullanılacak lanyardların boyunun 1,5 m’den uzun olmaması ve daima baş seviyesinin üstünde konumlandırılması daha doğru olacaktır.

Kurulum ve söküm işlerinde emniyet kemeri iskelenin iç kısmında kısa kenarlara bağlanmalıdır. Hiç bir şekilde mobil iskelenin dış kısmında emniyet kemeri kullanılarak kurulum ve söküm işleri yapılmamalıdır. Mobil iskele üzerinde emniyet kemeri kullanılması sırasında tekerlekler kilitli olmalı ve iskele payandaları açılmış olmalıdır. Tekerleklerin kilitlenmemesi ve payandaların açılmaması durumunda emniyet kemeri olsa dahi kurulum ve söküm işleri yapılmamalıdır. Emniyet kemeri kullanımı sırasında mobil iskele üzerinde kendimizi bağladığımız yerler TS EN 795 standardı ankraj noktası ve elemanları gerekliliklerini karşılamayacaktır. Mobil iskele elemanlarının TS EN 795 gerekliliklerini yerine getirmesini beklemek doğru olmayacaktır. Dünyada üretilen mobil iskelelerin hiçbiri bu gereklilikleri karşılamamaktadır. Ayrıca hiçbir üretici iskele elamanlarının ankraj noktası olarak kullanılacağını beyan etmemektedir. İskele elemanlarının belirtiğimiz üzere ankraj noktası gerekliliklerini karşılamayacağından emniyet kemeri kullanımı sırasında dikkat etmemizi gereken hususlar bulunmaktadır. Burada aklımıza düşüş sonucu oluşacak kuvvetlerin, kendimizi bağladığımız elemanların kırılmasına neden olabileceği veya şok emicinin açılarak yere çarpmamıza neden olabileceği ihtimali gelebilir. Mobil iskele kurulumu ve sökümü sırasında lanyardlarımızı baş seviyesi üzerinde konumlandıracağımızdan olası bir düşüş durumunda çok kısa bir düşüş gerçekleşeceğinden, iskele elemanın kırılacağı bir kuvvet oluşmayacak ve şok emici çok az açılacak veya açılmayacaktır. Uygun tipte lanyard kullanımında ve lanyardın baş üstünde olması durumunda düşüş yaşayan personel belirtiğimiz kullanım hususlarında askıda kalacaktır.

Yukarıda belirttiğimiz gibi , tüm iskele bölümlerine ait platformların olmaması nedeniyle platformların üst bölümlere yerleştirilmesi sırasında konumlanma lanyardlarının kullanılması platformların üst bölümlere aktarılmasında daha uygun olacaktır. Daha önceden yazmış olduğumuz ‘’Emniyet Kemeri Seçimi ‘’ ve ‘’ Lanyard Seçimi ve Kullanımı ‘’ konulu blog yazılarımızı okuyabilirsiniz.

Kurulumu tamamlanan bir mobil iskele üzerinde çalışırken ‘’Emniyet kemeri kullanmaya gerek var mı veya yok mu? ‘’ sorusunu çoğu zaman sormuşsunuzdur. Mobil iskelelerde çalışma sırasında etrafı toplu koruma yöntemlerinden olan korkuluklar ile çevrilmiş olmasından dolayı emniyet kemeri kullanma zorunluluğu bulunmamaktadır. Ancak bazı özel çalışma durumlarında mobil iskele üzerinde çalışırken emniyet kemeri kullanma zorunluluğu ortaya çıkabilmektedir. Bu sorunun cevabını bulmak için ‘’İskele üzerinde yüksekten nasıl düşerim? ‘’sorusunu sormak ve çalışma alanına özel risk değerlendirmesi yapmak gerekmektedir. Mobil iskele üzerinde çalışırken üç şekilde düşme ihtimali bulunmaktadır.

· İskelenin devrilmesi sonucu yüksekten düşme ( Araç çarpması, aşırı yan yük uygulanması vb. )

· Korkuluk seviyelerini geçecek eylemler sonucu yüksekten düşme ( Uzanma, eğilme )

· İskeleye çıkış ve iniş sırasında yüksekten düşme ( 2,5 m üzerindeki iskelelere iniş ve çıkış. Bu durum her bölümde platformu olmayan iskeleler için geçerlidir. )

Belirtilen ihtimallerden herhangi birinin olması durumunda mobil iskele üzerinde emniyet kemeri kullanılması zorunludur. İlk iki durumda mobil iskele üzerinde çalışırken emniyet kemerinin iskeleden bağımsız yatay yaşam hattı, dikey yaşam hattı veya ankraj noktasına bağlı olması esastır. Çoğu çalışma alanında mobil iskeleler ile çalışma sırasında iskeleden bağımsız bağlantı noktalarının oluşturulması mümkün olmamaktadır. İskeleden bağımsız bağlantı noktalarının oluşturulamadığı durumlarda iskele üzerinde çalışanların emniyet kemerinin iskeleye bağlanması olası bir düşüşü engelleyecektir. Emniyet kemerinin iskeleye bağlanacağı durumlar iskeleden bağımsız bağlantı noktalarının oluşturulamadığı durumlar için geçerlidir.

Bağımsız bağlantı noktalarının oluşturulamadığı durumlarda emniyet kemeri kullanımı iskelenin devrilmesi sonucu yüksekten düşmeyi engellemek için kullanılmamaktadır. Emniyet kemeri personelin korkuluk seviyelerini geçecek eylemleri sonucu yüksekten düşmesine karşı kullanılacaktır. İskele üzerinde çalışırken korkuluk seviyelerini geçecek eylemler yapmak kesinlikle yasaktır. Fakat iskele kullanımı sırasında çoğu zaman aşağıdaki durumlarda iskele seviyesini geçecek eylemler yapılmaktadır.

· İskelenin çalışma alanına tam yaklaştırılamadığı durumlarda çalışma yüzeyine uzanma.( Herhangi bir engel. Engellerin kaldırılamadığı veya kaldırılmaya üşenildiği durumlar )

· İskele korkuluklarının alt bölümlerde kolay iş yapmasını engelleyecek durumlarda sarkma . ( Sıva, boya, zımparalama gibi işler )

· İskelenin çalışma yüzeyine az mesafede uzak olduğu durumlarda uzanma.(İskelenin taşınmasının üşenildiği mesafeler )

· İskeleye malzeme alımı sırasında sarkma

· Çalışanın boyunun çalışılacak yüksekliğe yetişmediği durumlarda ayakları üzerinde yükselmeye çalışması .(Ampul değiştirmek için uzanmaya çalışması vb.)

Belirtmiş olduğumuz durumlar mobil iskele kullanımı sırasında çok sık olarak yapılan uygunsuz davranışlar ve durumlardır. Bu durumların çalışma yapılmadan önce göz önünde bulundurularak gerekli düzenlemelerin yapılması gerekmektedir. Fakat çoğunlukla belirtiğimiz hususlarda dikkatsizlik, ihmalkarlık gibi durumlardan dolayı çoğu zaman gerekli tedbirler alınamamakta veya çalışanlar tarafından önemsenmemektedir. Belirtmiş olduğumuz durumların ne kadar sık yaşandığını sizlerde deneyimlemişsinizdir. Mobil iskelelerde meydana gelen yüksekten düşme olaylarının çoğu korkuluk seviyelerini aşan eylemler sonucu meydana gelmektedir. Bu nedenlerden dolayı mobil iskele üzerinde çalışırken emniyet kemeri kullanımını tavsiye ediyoruz.

Yukarıda iskele elemanlarının ankraj noktası gerekliliklerini yerine getirmediğinden bahsetmiştik. Burada emniyet kemeri kullanımı sırasında temel amacımız bir nevi sınırlandırma sağlamak ve olası bir düşüş durumunda kısa bir düşüş gerçekleştirerek iskele elemanlarının kırılmasına neden olabilecek kuvvetleri oluşturmamaya çalışmaktır. Bunun için kullanılacak lanyardların geri sarımlı olması veya en fazla 1,5 m uzunluğunda olması gerekmektedir. Emniyet kemeri iç kısımdan kısa kenarlarda en alt noktaya bağlanmalıdır. Bu şekilde meydana gelecek bir düşüş sonucunda yaşanacak düşüş kısa olacak ve personel iskele yüzeyinden düşüş sırasında iskeleye yakın olacağından düşüşünü kontrol ederek askıda kalacaktır. Ayrıca düşüş sonucu oluşacak kuvvet daha çok dik bir düşüş olacağından iskele dikmeleri boyunca aşağıya aktarılacak ve iskelenin devrilmesine neden olabilecek bir çekme kuvveti oluşmayacaktır. Burada dikkat edilmesi gereken önemli hususlardan biri iskele tekerleklerinin kilitli olması ve payandalarının açık olmasıdır. İskele payandalarının açık olmaması ve tekerleklerin kilitli olmaması durumunda bahsettiğimiz hususlar geçerli olamayacaktır.

Mobil iskele kurulum, söküm ve çalışma süreçlerinin tümünde yüksekten düşme tehlikesine karşı önceliğimiz daima toplu koruma yöntemlerini barındıran iskele sistemlerinin temini olmalıdır. Yukarıda belirtiğimiz üzere maalesef ülkemizde üretimi yapılan iskelelerde toplu koruma yöntemlerinde eksiklikler bulunmaktadır. İskele temini sırasında toplu koruma tedbirlerini talep etmeniz durumunda ülkemizde daha güvenli iskele sistemlerinin üretilmesine katkıda bulunacağınızdan şüpheniz olmasın. Belirtiğimiz güvenli iskele sistemlerine ulaşıncaya kadar mevcut iskele sistemlerinde yüksekten düşme tehlikesine karşı önermiş olduğumuz uygulamaları kullanmanızı öneriyoruz.

Kaynak:

https://www.comertmerdiven.com.tr/tr/

https://www.layher.com.tr/